التهاب مفاصل
التهاب مفصل یا آرتریت ( Arthritis ) به برافروختگی مفصل که با ورم و درد و محدودیت در حرکت همراه است، گفته می‌شود و مفصل جایی است که دو استخوان را کنار هم قرار داده و در کنار هم حرکت می‌کنند. دو استخوان یاد شده توسط رباط هایی به هم متصل نگه می‌دارد. رباط ها بافت‌های طنابی یا نواری شکل محکمی هستند که از دو طرف به دو استخوان تشکیل دهنده مفصل متصل شده و آنها را در کنار یکدیگر نگه می‌دارند.این التهاب و درگیری میتواند عاملی عفونی داشته باشد مانند آرتریت عفونی که التهاب مفصل یکی از بیماری ها و مشکلات مفصلی است که اغلب تاثیر منفی بر مفاصل می گذارد و با نام آرتریت شناخته می شود. گاهی آرتریت صبحگاهی است یعنی صبح‌ها موقع بیدارشدن از خواب مفصل خشک و دردناک است. . فضای مفصلی حاوی مایع مفصلی یا مایع سینوویال است. مایع مفصلی لزج است و موجب لیز شدن بیشتر سطوح غضروف مفصلی می شود. مایع مفصلی به توسط لایه‌ی سینوویال که سطح داخلی کپسول مفصلی را پوشانیده است ترشح می شود. معمولاً مفصل درگیر دردناک، متورم و ملتهب است و محدودیت حرکتی دارد. در آرتریت اغلب سطح مفصلی و غضروف مفصلی درگیر هستند.همچنین این بیماری انواع مختلفی دارد و میتواند با شکل های مختلف در مفاصل بروز کند که هر یک از آنها به گونه ای به تخریب مفاصل می پردازند که این مسئله می تواند درد و مشکلات بسیاری را برای افراد مبتلا به التهاب های مفصلی، به همراه داشته باشد. شایع ترین علت ورم و التهاب مفصل می تواند افزایش حجم مایع مفصلی و یا بزرگ شدن بافت های اطراف مفصل نیز باشد.التهاب مفصل اغلب در افراد بالای 60 سال شایع می‌باشد اما می‌توان گفت که ممکن است در همه سنین نیزرخ دهد. التهاب مفصل انواع مختلفی دارد و می تواند به شکل های گوناگونی بروز کند. بیماری التهاب مفاصل علائم زیادی دارد و حتی میتواند توانایی فرد را برای انجام کارهای روزمره، تحت تأثیر قرار دهد.
آرتریت غیر عفونی در آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) و نقرس، آرتریت ری اکتیو و آرتروز نیز دیده می‌شود. آرتریت عفونی توسط استافیلوکوک طلایی و تب حاد روماتیسمی (استرپتوکوک) یا عاملی مزمن مانند آرتروز.
التهاب مفصل چه علائمی دارد؟
درد
سفتی مفصل
محدودیت حرکتی
افزایش حجم مفصل و اطراف آن
عوامل زمینه‌ساز بیماری التهاب مفاصل
سن: در اکثر انواع بیماری‌های التهاب مفاصل، افزایش سن یک فاکتور خطر به شمار می‌آید.
اضافه وزن : اضافه وزن میتواند منجر به ابتلا و پیشرفت بیماری استئوآرتریت زانو شود.
آسیب‌دیدگی مفاصل : آسیب‌دیدگی مفصل نیز احتمال پیشرفت بیماری آستئوآرتریت زانو را افزایش می‌دهد.
آلودگی : بسیاری از عوامل میکروبی می‌توانند روی مفاصل تأثیر بگذارند و ریسک ابتلا به بیماری التهاب مفاصل را افزایش دهند.
جنسیت : ریسک ابتلا به انواع بیماری‌های التهاب مفاصل در بانوان بسیار بیشتر است و ۶۰ درصد از کل مبتلایان به این بیماری زن هستند. البته نقرس یک بیماری شایع التهاب مفاصل است که میزان ابتلا به آن در مردان بیشتر از زنان است.
شغل : در برخی مشاغل خاص که زانوها برای مدت طولانی خم هستند یا فرد در حالت قوز کرده می‌نشیند، ریسک ابتلا به بیماری آستئوآرتریت زانو افزایش می‌یابد.
فاکتورهای ژنتیکی : بروز جهش در برخی از ژن‌ها با امکان ابتلا به نوع خاصی از بیماری‌های التهاب مفاصل مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و اسپوندیلیت آنکیلوزان ارتباط مستقیمی دارد.
علائم التهاب مفصل
برحسب نوع آرتریت علائم آن متغیر می‌باشد ولی علائم مشترکی که تقریبا در همه انواع آرتریت‌ها وجود دارد. در معاینه مفصلی در بعضی از انواع آرتریت میتواند افزایش مایع مفصلی، درد موضعی بر روی مفصل در هنگام فشار دادن و یا حرکت دادن آن، گرمی و قرمزی و ورم مفصل و تغییر شکل آن را مشاهده کرد. درد، تورم و خشکی و محدودیت حرکتی در مفصل است.
بعضی آرتریت ها با علائم سیستمیک مانند تب و ضعف و بیحالی و بی اشتهایی همراه است و در بعضی دیگر از آرتریت ها علائم درگیری دیگر سیستم های بدن مانند دستگاه گوارش، پوست، چشم و یا دیگر ارگان ها وجود دارد.
علل بروز التهاب مفصل
- سن
- چاقی
- آتروز
- روماتیسم
- سابقه ارثی
- عوامل ژنتیکی
- عفونت مفصلی
- شکستگی استخوان
- آسیب های مفصلی
- تومورهای سینوویال
- متابولیسم غیر طبیعی
- افزایش مایع درون مفصل
- اختلال در سیستم ایمنی بدن
- کشیدگی بافت نرم اطراف مفصل
درمان‌های این بیماری به شرح ذیل است:
کاهش وزن
لیزر تراپی
تزریق داخل مفصلی
درمان‌های غیردارویی
فیزیوتراپی و کاردرمانی
استفاده از طیف وسیعی از داروها
عمل جراحی که شامل جایگزینی مفصل آسیب‌دیده می‌شود.
برای کنترل و مدیریت بیماری آرتروز، اهمیت زیادی در پیشگیری از ابتلا به این بیماری و روند بهبودی آن دارد مثل جلوگیری از استرس ، داشتن فعالیت بدنی ، چکاپ منظم توسط دکتر ، داشتن وزن مناسب و جلوگیری از افزایش وزن .
کنترل بهتر بیماری التهاب مفصل :
فعالیت داشتن : ورزش کردن، فعالیتی مفید برای مدیریت و کنترل این بیماری است و نقش مهمی در سلامتی بدن نیز دارد
مراقب بودن : هشیاری بیمار نسبت به علائم و نشانه‌های بیماری، میزان درد، داروها و همچنین مشورت کردن با دکتر درمورد عوارض جانبی احتمالی داروها.
داشتن استراحت کافی : علاوه برداشتن فعالیت جسمی، داشتن استراحت کافی نیز برای جلوگیری از تشدید بیماری اهمیت زیادی دارد.
مدیریت درد و خستگی : بهتر است که بیمار مبتلا به التهاب مفاصل، علاوه‌بر داشتن رژیم دارویی، رژیمی غیردارویی نیز داشته باشد. کنترل میزان خستگی و فشار کاری یکی از راه‌های مهم و مؤثر در مدیریت بیماری است.
مراقبت از مفاصل : برای مراقبت از مفاصل بهتر است که از مفاصل بزرگ‌تر و قوی‌تر به عنوان اهرمی برای باز کردن در استفاده کنید، از فشار بیش‌ازحد بر یک مفصل خودداری کنید، وزن خود را روی یک مفصل قرار ندهید. از کوله‌پشتی یا چرخ‌دستی برای حمل بار استفاده کنید.از نشستن طولانی در حالتی ثابت پرهیز کنید. به‌طور منظم حرکت کنید تا کمتر دچار درد و التهاب در مفاصل شوید.
بهبود کیفیت خواب : نداشتن خواب کافی و خوب میتواند موجب افزایش درد و التهاب مفاصل شود. رعایت بهداشت خواب به بیمار کمک کند تا از تشدید بیماری جلوگیری نماید. نخوردن غذاهای حاوی کافئین و خودداری از انجام فعالیت‌های شدید ورزشی در عصر و محدود کردن آن به قبل از خواب، میتواند تا حد زیادی به شما کمک کند تا درد ناشی از این بیمای را کاهش دهید.
فعالیت فیزیکی : پژوهش‌ها نشان می‌دهند، با اینکه ممکن است افراد مبتلا به التهاب مفاصل بعد از انجام اولین حرکات ورزشی در دوره‌‌ای کوتاه، درد نسبتا شدیدی را تجربه کنند، اما ادامه‌ی فعالیت‌ها و حرکات ورزشی در بلندمدت تأثیر زیادی بر کاهش دردهای مفصلی ناشی از این بیماری دارد. افراد مبتلا به آرتریت می‌توانند در فعالیت‌های بدنی و ورزشی گروهی یا انفرادی شرکت کنند. ممکن است افراد مبتلا به بیماری التهاب مفاصل دچار بیماری قلبی نیز باشند. به همین دلیل انتخاب فعالیت ورزشی متناسب با سن و نوع بیماری اهمیت زیادی دارد. در ادامه به چند فعالیت ورزشی که هم برای مبتلایان به التهاب مفاصل و هم مبتلایان به بیماری قلبی مفیدند، اشاره می‌شود: پیاده روی ، شنا ، دوچرخه‌سواری
داشتن رژیم غذایی سالم : داشتن رژیم غذایی سالم کمک می‌کند تا وزن مناسبی داشته باشید و بیماری خود را بهتر مدیریت کنید. توصیه می‌شود که بیمار از خوردن غذاهای فرآوری‌شده و پروتئین‌های حیوانی خودداری کند و غذاهای گیاهی حاوی آنتی اکسیدان را که دارای خاصیت ضدالتهابی نیز هستند، در رژیم غذایی خود قرار دهد. هیچ رژیم غذایی خاصی برای از بین بردن صد در صد التهاب مفصل وجود ندارد اما برخی از مواد غذایی در کاهش التهاب مفاصل تأثیر مثبتی دارند. مثل ماهی ، حبوبات ، روغن زیتون ، آجیل و مغزها ، میوه وسبزیجات ، مصرف برخی از خوراکی‌ها را برای بیماران مبتلا به التهاب مفصل توصیه نمی‌کنند.
انواع بیماری‌های التهاب مفاصل :
- درد پشت
- آرتریت عفونی
- التهاب مفاصل
- آرتریت متابولیک
- بیماری بافت همبند
- آرتریت دژنراتیو یا مکانیکی
- درد عضلانی اسکلتی بافت نرم
درد پشت :
ممکن است که درد پشت از عضلات، دیسک‌ها، اعصاب، رباط‌ها، استخوان‌ها یا مفاصل شروع شود. درد پشت ممکن است ناشی از مشکلات اندام‌های داخلی بدن باشد.آرتروز میتواند یکی از علل شایع بروز درد پشت باشد. درد در ستون فقرات میتواند موجب بروز بیماری اسپوندیلوز (spondylosis) شود. این بیماری با تصویربرداری از ستون فقرات و انجام آزمایش‌های فیزیکی به‌راحتی قابل تشخیص، درمان و کنترل است.دیسک لغزنده یکی دیگر از علل ابتلا به دردپشت است که به دلیل پوکی استخوان یا نازک شدن استخوان‌ها ایجاد می‌شود.
آرتریت عفونی :
گاهی نفوذ عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا قارچی به مفصل، موجب پیدایش التهاب می‌گردد.عفونت مفصل، اغلب با تجویز آنتی بیوتیک ها یا دیگر داروهای ضدمیکروبی قابل‌درمان است. البته، این بیماری میتواند در برخی از موارد مزمن شود، و اگر عفونت به موقع درمان نشود، ممکن است که مفصل هرگز به حالت اولیه‌ی خود بازنگردد.
التهاب مفاصل :
التهاب واکنشی طبیعی در روند بهبود بدن است. درواقع التهاب زمانی رخ می‌دهد که بدن موردحمله‌ی ویروس‌ها و باکتری‌ها یا مورد آسیب‌دیدگی‌هایی مانند سوختگی قرار گرفته باشد. هرچند، التهاب مفاصل در برخی از افراد بدون هیچ دلیل مشخص و واضحی بروز می‌کند.التهاب مفاصل ممکن است روی چند مفصل به‌طور همزمان تأثیر بگذارد و موجب آسیب‌دیدگی سطح مفصل و استخوان زیرین شود.
آرتریت متابولیک :
اسیداوریک ماده‌‌ای شیمیایی است که درهنگام شکسته شدن ماده‌ی پورین توسط سلول‌ها تولید می‌شود. پورین‌ها معمولا در سلول‌های انسان و برخی از انواع غذاها وجود دارند.اسیداوریک با ورود به خون، به سمت کلیه‌ها حرکت می‌کند و به‌صورت ادرار از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. وقتی تولید اسیداوریک خیلی بیشتر از نیاز بدن باشد، بدن نمی‌تواند به‌سرعت این ماده را دفع کند. اسیداوریک مازاد در بدن به‌صورت کریستال در مفصل رسوب می‌کند و همین مسئله منجر به بروز زخم‌های ناگهانی، دردهای شدید یا حملات نقرسی می‌شود.
بیماری بافت همبند (CTD):
بافت‌های همبند، مسئولیت حمایت، اتصال و جداسازی بافت‌ها و اعضای بدن را به عهده دارند.. می‌توان تاندون‌ها، رباط‌ها و غضروف‌ها را در گروه بافت‌های همبند قرار داد.بیماری بافت همبند (CTD) موجب درد و تورم در مفصل می‌شود. در این حالت التهاب میتواند در بافت پوست، ماهیچه، ریه‌ها و کلیه‌ها نمایان شود. فرد مبتلا ممکن است که علاوه‌بر درد پشت، علائم دیگری هم داشته باشد و به همین خاطر شاید مشورت با چند پزشک متخصص برای تشخیص درست بیماری لازم باشد.
آرتریت دژنراتیو یا مکانیکی :
در این بیماری که یکی از انواع بیماری‌های التهاب مفاصل است، آسیبی جدی به غضروف انتهایی مفاصل وارد می‌شود. مهم‌ترین کارکرد غضروف کمک به حرکت روان مفاصل است. در این نوع بیماری غضروف با از دست دادن حالت لغزنده‌ی خود سفت می‌شود. برای جبران این نقص و تغییر در عملکرد مفاصل، استخوان‌ها تغییر شکل می‌دهند تا ثبات خود را بهتر حفظ کنند. به همین دلیل مفاصل شکل اولیه‌ی خود را از دست می‌دهند. این تغییر آرتریتِ دژنراتیو یا مکانیکی نام دارد.همچنین بیماری آرتریت دژنراتیو موجب شکنندگی مفاصل یا تورم در یک مفصل نیز می‌شود.
درد عضلانی اسکلتی بافت نرم :
بیماری درد عضلانی اسکلتی بافت نرم بیشتر از اینکه مفاصل و استخوان‌ها را درگیر کند موجب درد در بافت‌های نرم بدن می‌شود. همچون بیماری آرنج تنیس بازان، درد اغلب در عضو آسیب‌دیده یا عضوی که بیشتر تحت‌فشار قرار گرفته است، بروز می‌کند و معمولا از ماهیچه‌ها و بافت نرم اطراف مفصل شروع می‌شود.شیوع و گسترش درد ممکن است نشان‌دهنده‌ی بیماری فیبرومیالژیا (fibromyalgia) نیز باشد.
تفاوت مفصل سالم و ملتهب
منابع
