کلیه
کلیه دو عضو قهوه‌ای مایل به قرمز رنگ لوبیایی شکلی هستند که آن‌ها خون را از سرخرگ‌‌های کلیوی دریافت و سپس خون از سیاهرگ‌های کلیوی خارج می‌شود. یک پنجم حجم خونی که وارد کلیه‌ها می‌شود فیلتر می‌شود. وزن هر کلیه در مردان ۱۷۰-۱۲۵ گرم و در زنان ۱۵۵-۱۱۵ گرم است.هر کلیه به یک حالب متصل است یعنی لوله ای که ادرار دفع شده را به مثانه می‌برد. کلیه وظیفه تصفیه‌خون را بر عهده دارد. کلیه در کنترل حجم مایعات مختلف بدن ، تعادل اسید و باز ، غلظت‌های مختلف الکترولیت‌ها و حذف سموم شرکت می‌کند و نقش مهمی دارد. کلیه‌ها در بالای حفره شکمی قرار دارند و عدم تقارن در حفره شکمی ، ناشی از موقعیت کبد است ، معمولاً کلیه سمت راست کمی پایین‌تر و کوچک‌تر از سمت چپ می‌باشد. در بالای هر کلیه یک غده فوق کلیوی وجود دارد. قسمت‌های بالایی کلیه‌ها تا حدودی توسط دنده‌ها محافظت میشوند. هر کلیه با غده فوق کلیوی خود توسط دو لایه چربی احاطه شده است. کار کلیه این است که یک پنجم خون پمپاژ شده توسط قلب را به سمت کلیه‌ها می‌فرستد و در آنجا فیلتر می‌شود. مایعات اضافی و مواد معدنی زائد به سمت مثانه فرستاده می‌شود و خون تصفیه شده در بدن به گردش در می‌آید. تنها در پنج دقیقه تمام خون توسط کلیه‌ها تصفیه میشوند، به آن معناست که در یک شبانه روز۲۸۸ بار تمام خون توسط کلیه‌ها تصفیه میشوند.کلیه ها میزان آب بدن را تنظیم می‌کنند و در ساخت ویتامین Dو برخی از هورمون‌ها نقش دارند. کلیه‌ها خون را از وجود مواد زائد تصفیه می‌کنند و بعد از آن که خون در کلیه‌ها کامل تصفیه شد از طریق سیاهرگ‌های کلیوی به گردش خون باز می‌گردد.بیماریهای کلیوی قاتلان خاموش هستند، بیماری کلیویموجب از دست رفتن پیش رونده عملکرد کلیوی و نارسایی کلیوی میشوند و در نهایت بیمار برای ادامه زندگی به دیالیز یا پیوند کلیه نیازمند پیدا می‌کند.
نقش و عملکرد کلیه ها :
حفظ هموستاز
تنظیم PH
کنترل تولید گلبول قرمز
دفع مواد زائد و سموم از بدن
تقویت استخوان و تولید ویتامین D
تولید هورمون‌هایی که فشارخون را کنترل می‌کند
بیماریهای نفرولوژی کلیه :
CKD
پیلونفریت
سندرم نفریتی
سندرمنفروتیک
آسیب حاد کلیه
بیماریهای اورولوژی کلیه :
سنگ‌های کلیه
سنگ‌های حالب
کیست‌های کلیوی
انسداد مجاری ادراری
یکی از شایع‌ترین بیماریهای کلیه که بین افراد جامعه هر گروه سنی را درگیر کرده ابتلا به عفونت ادراری است. عفونت ادراری به‌معنی وجود عفونت درهریک از بخش‌های کلیه‌ها ، مجاری ادراری و یا مثانه است. عفونت کلیه در دو نوع حاد و مزمن وجود دارد. عفونت حاد موجب تورم کلیه ها و آسیب دائمی به آن ها می شود. عفونت کلیه مزمن یک اتفاق نادر و رایج است که آن هم در اثر اختلال در جریان طبیعی ادرار رخ می‌دهد اما موجب ایجاد عفونت‌های مکرر در بیمار می‌شود.
مراقبت از کلیه :
ورزش
مدیریت وزن
مدیریت استرس
رژیم غذایی سالم
احتیاط در مصرف دارو
تنظیم قند خون و فشار خون
مراقبت از پهلوها و پشت کمر در برابر ضربه
پرهیز از مصرف خوراکی‌های شیمیایی مضر
عواملی مثل نوشیدن الکل ، مصرف بیش از حد نمک ، مصرف دخانیات ، عدم نوشیدن آب کافی ، استفاده بیش از حد از قرص‌های مسکن ، عدم تحرک و فعالیت‌های ورزشی ، مصرف غذاهایی با قند بالا باعث آسیب رسیدن به کلیه‌ها می‌شود.
علائم و نشانه های بیماری های کلیوی :
خارش
سردرد
خون در ادرار
تمرکز ضعیف
فشار خون بالا
تهوع و استفراغ
گرفتگی عضلات
خستگی ، مشکل در خواب
بوی بددهان و طعم فلزی دردهان
تغییر درمیزان و تعداد دفعات ادرار
سوزن سوزن شدن در انگشتان دست یا انگشتان پا
تغییر در رنگ و ظاهر ادرار (مانند ادرار متورم یا کف دار)
ورم در پاها ، اطراف مچ پا یا اطراف چشم درد در ناحیه کلیه
تشخیص بیماری های کلیوی :
آزمایش خون
آزمایش ادرار
اندازه گیری فشار خون
آزمایشات تصویربرداری
آزمایش تخمین میزان فیلتراسیون گلومرولی
همان‌گونه که اشاره شد کلیه‌های سالم بدن را در تعادل نگه می‌دارند و باعث خروج مواد زائد و آب اضافی از بدن میشوند و به تولید گلبول‌های قرمز خون و کنترل فشارخون کمک می‌کنند. زمانی‌که نارسایی کلیهبه وجود می‌آید ، کلیه‌ها نمی‌توانند عملکرد همیشگی خود را انجام دهند.یعنی نارسایی کلیه به معنای این است که ۸۵تا۹۰درصد از عملکرد کلیه‌ها از بین رفته است. آسیب حاد کلیه به معنای از دست دادن موقتی عملکرد کلیه است که در کمتر از سه ماه رخ می‌دهد. در این مرحله از بیماری، فرد ممکن است نیاز به یک دوره کوتاهدیالیزداشته باشد؛ اما بسیاری از مردم از آسیب حاد کلیه به‌طور کامل بهبود می‌یابند و به زندگی عادی خود ادامه می‌دهند.
و سنگ‌های کلیه رسوبات سختی هستند که به دلیل بالا رفتن غلظت املاح و نمک در ادرار به وجود می‌آیند. حرکت سنگ‌های کلیوی دردناک است اما در صورت تشخیص به‌موقع آن‌ها باعث آسیب به بدن نمی‌شود. سنگ‌ها علل متنوعی دارد و ممکن است در هر جای دستگاه ادراری از کلیه تا مثانه دیده شوند.
علائم سنگ کلیه :
سوزش ادرار
تهوع و استفراغ
ادرار بدبو یا تیره
کم شدن حجم ادرار
ادرار صورتی ، قرمز یا قهوه‌ای
احساس نیاز مداوم به دفع ادرار
تب و لرز در صورت وجود عفونت
افزایش تعداد نوبت‌های دفع ادرار بیش از حد عادی
با جابه‌جا شدن سنگ در مجاری ادرار، محل و شدت درد نیز تغییر می‌کند.
درمان سنگ کلیه :
سنگ‌شکنی با دستگاه
جراحی کلیه برای برداشتن سنگ‌های بسیار بزرگ
جراحی غده پاراتیرویید (در مواردی که پرکاری این غده عامل ایجاد سنگ کلیه است)
استفاده از آندوسکوپی (فرستادن لوله باریک حاوی نور به نام اورتروسکوپ از مجرای ادرار و مثانه) برای پیدا کردن سنگ و خرد کردن آن با ابزار ویژه.
منابع:
