سنگ کلیه
بالا رفتن غلظت املاح و نمک در ادرار سبب ایجاد رسوبات سختی می‌شود که به آن سنگ کلیه می‌گویند. سنگ کلیه قطعه‌ای جامد و سنگ ریزه مانند است. ایجاد این سنگ‌ها که در هرجای دستگاه ادراری دیده می‌شوند علل مختلفی دارد. سنگ کلیه ممکن است در یک یا هر دو کلیه ایجاد شود و اغلب افراد 30 تا 60 ساله را مبتلا می‌کند.
علائم سنگ کلیه
بیشتر سنگ کلیه‌هایی که ایجاد می‌شوند دارای اندازه‌ای کوچک هستند، سنگ کلیه کوچک بدون ایجاد ناراحتی در ادرار دفع می‌شود اما سنگ کلیه بزرگ باعث ایجاد درد می‌شود. سنگ کلیه تا زمانی که ثابت است، مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما در صورتی که جابجا شود، برخی از موارد زیر ایجاد می‌شود :
- سوزش ادرار
- تهوع و استفراغ
- ادرار تیره و بد بو
- درد شدید در پهلو و پشت
- تب و لرز در صورت عفونت
- احساس نیاز مداوم به دفع ادرار
انواع سنگ کلیه
سنگ کلسیمی
سنگ‌های کلسیمی از شایع‌ترین سنگ‌های ادراری هستند. در صورتی که میزان املاح ادراری مانند اگزالات به حدی برسد که قابل حل شدن در ادرار نباشد، سبب کریستالیزه شدن و تشکیل سنگ خواهد شد. شایع‌ترین دلیل متابولیک در افرادی که دارای سنگ‌های کلسیمی هستند، دفع بیش از حد کلسیم از طریق ادرار است. افرادی که دارای سنگ اگزالات کلسیم هستند، در صورتی که کلسیم مصرف نکنند، میزان تشکیل سنگ در آن‌ها افزایش می‌یابد.
سنگ استروویتی
سنگ‌های استروویت که به آن‌ها سنگ کلیه خاویاری نیز گفته می‌شود، حدود 10% سنگ‌های کلیه را تشکیل می‌دهند. این سنگ‌ها با تغییر محیط ادراری باعث رشد سریع سنگ می‌شوند و معمولا با عفونت ادراری همراه هستند. سنگ‌های استروویتی از نظر اندازه می‌توانند بسیار بزرگ باشند و در صورت عدم درمان ممکن است باعث عفونت مزمن و از بین رفتن کلیه شوند.
سنگ اسید اوریکی
سنگ‌های اسید اوریکی حدود 5% سنگ‌های کلیه را تشکیل می‌دهند. اسید اوریک یک محصول اضافی ناشی از عملکرد طبیعی بدن است که اگر بیش از حد طبیعی در ادرار وجود داشته باشد می‌تواند منجر به ایجاد سنگ شود.
سنگ سیستئینی
این نوع از سنگ‌ها حدود 1% از سنگ‌ها را تشکیل می‌دهند و بسیار کمیاب می‌باشند. سنگ‌های سیستئینی از اختلال ژنتیکی به نام سیستئینوریا ناشی می‌شوند. هنگامی که کلیه‌ها نتوانند سیستئین را از طریق کلیه باز جذب کنند، باعث افزایش مقادیر سیستئین در ادرار شده و منجر به شکل گیری سنگ کلیه می‌شود. این نوع از سنگ‌ها در صورت عدم درمان ممکن است منجر به نارسایی کلیه شوند.
عوامل ابتلا به سنگ کلیه
مصرف زیاد نمک
استفاده زیاد از نمک در بلند مدت تاثیرات منفی زیادی را روی سلامتی ما می‌گذارد. بیشترین صدمه مصرف زیاد نمک به کلیه‌ها وارد می‌شود. مصرف زیاد نمک باعث افزایش دفع کلسیم در ادرار شده و یکی از عوامل بسیار مهم در بروز سنگ کلیه است.
کم تحرکی
کم تحرکی یکی از عوامل مهم مرتبط با سنگ کلیه است. کم تحرکی باعث برداشت بیش از اندازه کلسیم از استخوان‌ها شده و سبب افزایش کلسیم در ادرار می‌شود و احتمال ایجاد سنگ کلیوی بالا می‌رود.
پرکاری تیروئید
حدود دو سوم افرادی که بیماری غدد درون ریز دارند به سنگ کلیه مبتلا می‌شوند. پر کاری تیروئید اولیه باعث افزایش دفع کلسیم می‌شود.
پروتئین حیوانی
دریافت بالای پروتئین‌های حیوانی از منابع غیر لبنی مانند گوشت قرمز، ماهی و تخم مرغ، باعث افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه می‌شود. به دلیل میزان بالای اسید آمینه‌های سولفوردار در پروتئین‌های حیوانی، این پروتئین‌ها باعث افزایش اسیدیته ادرار و دفع کلسیم می‌شوند و غلظت پتاسیم، منیزیم و سیترات را کاهش می‌دهند. علاوه بر این‌ها پروتئین‌های حیوانی حاوی مقادیر بالایی از پورین‌ها هستند که سبب افزایش مقدار اسید اوریک که یکی از مهم‌ترین عوامل تشکیل سنگ کلیه است، می‌شوند.
اسیدوز توبولی کلیه
اسید توبولی کلیه یکی از عوامل زمینه ساز بروز سنگ کلیه است. نقص در تولید آمونیاک توسط کلیه، موجب افزایش دفع کلسیم به وسیله کلیه می‌شود.
چاقی
چاقی احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. در بدن افراد چاق سطح اسید موجود در ادرار تغییر کرده و باعث تشکیل سنگ کلیه می‌شود.
درمان سنگ کلیه
- درمان‌های خانگی سنگ کلیه
نوشیدن آب خالص فراوان
ساده‌ترین راه برای درمان سنگ کلیه، نوشیدن روزانه بیش از هشت لیوان آب است. آب باعث سرعت بخشیدن به روند دفع سنگ کلیه می‌شود. آب ادرار را افزایش داده و به حرکت سنگ در مسیر خروجی کمک می‌کند.
نعناع
نعناع گیاهی علفی و خوشبو با طبعی گرم و خشک است. نعناع حاوی ترکیبات شناخته شده برای تثبیت سطح اسید اوریک است و از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری می‌کند. علاوه بر این اسید استیک موجود در نعناع یک ماده شیمیایی است که به حل سنگ کمک می‌کند.
آب کرفس
کرفس دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است و با ترکیباتی که دارد به کاهش سنگ کلیه کمک می‌کند. مصرف کرفس خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش می‌دهد.
آبلیمو
آبلیمو سرشار از اسید سیتریک است که می‌تواند درمان بی‌نظیری برای سنگ کلیه باشد. اسید سیتریک موجود در لیمو، اوره را کمتر اسیدی می‌کند و سنگ کلیه را می‌شکند.
سرکه سیب
سرکه سیب توسط سیب‌های تخمیری شکل می‌گیرد و در درمان سنگ کلیه و علائم آن موثر می‌باشد. سرکه سیب حاوی اسید سیتریک است و به طور طبیعی اسیدی است و می‌تواند کریستال‌های تشکیل شده را حل کند و اندازه سنگ‌ها را کاهش دهد.
روغن زیتون
روغن زیتون عبور سنگ‌های کلیه را آسان می‌کند و دفع کلیه راحت‌تر می‌شود. ترکیب آبلیمو و روغن زیتون یک ترکیب فوق العاده برای تجزیه سنگ کلیه است.
آب انار
آب انار به بر طرف کردن ناراحتی‌های کلیوی کمک می‌کند. آب انار خاصیت آنتی اکسیدان، ضد عفونی کنندگی و میکروب کشی دارد و می‌تواند از عفونت‌های کلیوی جلوگیری کند و سنگ کلیه را حل کند.
- درمان سنگ کلیه با داروهای مسکن طبق مشورت با داروساز
- داروهای نسخه‌ای شل کننده عضلات میزنای
برخی از سنگ‌های کلیوی بزرگ هستند و با روش‌های گفته شده دفع نمی‌شوند و نیاز به درمان‌های زیر دارند :
- جراحی کلیه برای برداشتن سنگ‌ها
- سنگ شکنی با دستگاه‌هایی که امواج آن‌ها، سنگ کلیه را خرد می‌کند.
- انجام آندوسکوپی برای پیدا کردن سنگ و خرد کردن آن
- اگر پر کاری غده پاراتیرویید موجب ایجاد سنگ کلیه شود، جراحی غده پاراتیرویید انجام می‌شود.
افرادی که دچار سنگ کلیه می‌شوند، معمولا بعد از 5 سال دوباره آن را تجربه می‌کنند. در صورتی که سنگ کلیه به خوبی درمان شود به ندرت موجب ایجاد آسیب‌های دائمی می‌گردد.
منابع
