غضروف

غضروف بافتی زنده است که کندروسیت‌ها، سلول‌های تشکیل دهنده از آن تشکیل شده است. بین این سلول ها که در فاصله زیادی از هم قرار دارند، ماده ای وجود دارد که از قند و پروتئین تشکیل شده است. غُضروف یا کرجن بخشی از یک اندام است مانند تیغه بینی، حنجره، نای و لاله گوش را می‌سازد یا انتهاهای استخوان‌ها را در یک مفصل یا بند می‌پوشاند. در قسمت هایی از بدن که استخوان ها روی هم هستند و همچنین در محل مفصل ها، وجود غضروف‌هاست که باعث انعطاف پذیری و حرکت آسان آن ها می‌شود. برای داشتن حرکت آسان استخوان‌ها بر روی یکدیگر باید غضروف‌ها درست و سالم باشند. غضروف بافت پیوندی نیمه‌سخت است که از مزانشیم جنینی سرچشمه می‌گیرد. غضروف یا کارتیلاژ (Cartilage) ساختمان قابل ارتجاعی است که عمدتا در انتهاهای استخوان ها، جایی که مفاصل قرار دارند وجود داشته و وظیفه آن تسهیل حرکت مفصل است. شباهت غضروفها از لحاظ بافتی، به استخوان ها می‌ماند با این تفاوت که چون در بین مواد آن کلسیم وجود ندارد، آن را ارتجاعی می‌کند.
تشکیل استخوان‌های غضروفی بدن جنین از هفته هفتم بارداری می‌باشد و بعد از آن به تدریج این غضروف‌ها به استخوان ها تبدیل می‌شوند. برای رشد غضروف‌ها دو روش رشد بینابینی (تقسیم و زیاد شدن سلول های غضروفی و تولید ماتریکس بیشتر در بزرگسالی) و رشد سطحی (اضافه شدن لایه های ماتریکسی جدیده به پری کندریوم توسط کندروبلاست ها) انجام می‌شود.
ضخامت غضروف مفصلی از مفصل به مفصل متفاوت است. به عنوان مثال، در مچ دست غضروف ممکن است کمتر از 1 میلی متر ضخامت داشته باشد، در حالی که در برخی از مناطق زانو ممکن است غضروف به اندازه 6 میلی متر ضخامت داشته باشد.

در غضروف‌ها چون خون وجود ندارد نمی تواند این بخش، به طور خود به خود ترمیم شود. نکته ای که وجود دارد این است که در صورت آسیب به استخوان زیر غضروف، ممکن است خون از استخوان به بخش غضروف وارد شود و ترمیم آن را ممکن سازد. در تخریب سایشی و فرسایشی، غضروفهای مفصلی که دارای عملکردهای معمول هستند کم شده و به مرور با غضروف نرم شده و در نهایت تجزیه شده مواجه می شویم. در این هنگام استخوان زیری نمی تواند توسط غضروفها محافظت شود و تورم مفاصل و شکسته شدن استخوان را در پی خواهد داشت.

از علت‌های آسیب غضروفی می‌توان پیچ خوردگی‌های شدید، ناپایداری مفاصل، عوامل ژنتیکی و آناتومی غیرعادی مفاصل را نام برد. از علایم آن نیز می توان تورم زانو و گرفتگی و قفل شدگی زانو را نام برد و گاهی ممکن است حرکات طبیعی بدن با درد و تورم مفاصل، امکان پذیر نباشد.

رژیم غذایی مناسب می‌تواند از غضروف‌ها محافظت کند و در بازسازی و ترمیم طبیعی این قسمت‌های بدن مؤثر باشد. برای داشتن تغذیه متعادل در این باره حتما ویتامین‌های A، C و D، کلسیم، فسفر، فلوئور، لیزین، منیزیوم و پروتئین‌ها را در برنامه غذایی بگنجانید. همچنین لازم است به میزان کافی آب نوشیده شود تا رطوبت مفاصل و غضروف ها تامین گردد.

غضروف

اجزای تشکیل دهنده غضروفها :

فیبروبلاست

کندروبلاست ها

ماتریکس خارج سلولی

کندروسیت ها (سلول های غضروفی)

انواع غضروف ها :

غضروف رشته‌ای

غضروف شیشه‌ای

غضروف الاستیک

غضروف رشته ای یا فیبروکتیلاژ :

غضروفهای رشته ای دارای رنگ سفید بوده و نسبت به دیگر غضروفها دارای خاصیت ارتجاعی بیشتری بوده و ضخامت بیشتری دارد. در قسمت هایی از بدن که تاندون ها و لیگامان ها به استخوان ها می رسند مانند منیسک و دیسک های بین مهره ای، از این نوع غضروفها وجود دارد. در ساختار غضروفهای شیشه ای، فیبرهای کلاژنی تقویت شده به موازات هم قرار گرفته که زیادی وجود این فیبرهای کلاژنی، باعث رنگ سفید در بافت همبند این نوع از غضروفهاست. این غضروفها دارای سطح کششی کمی بوده و کلاژن ساختاری آن ها از نوع ۱ و ۲ می باشد.

غضروف شیشه ای یا شفاف :

هیالین نوع غضروفی است که کلمه آن ریشه یونانی داشته و دارای بافت همبندی شفاف و براق و به رنگ سفید مایل به آبی می باشد. این نوع از غضروفها که دارای ضخامتی به عرض ۲ تا ۴ میلی متر است بیشتر در مفاصل، حنجره، بینی و نای وجود دارد و به همان شکل غضروف جنینی است. در ناحیه حنجره و نای، باعث شکل دادن به این قسمت ها می شود که باعث خاصیت انعطاف پذیری به آن ها می شود. در ساختار غضروفهای شیشه ای کلاژن پروتئینی وجود دارد که الیاف نازکی هستند که با هر میکروسکوپی دیده نمی شوند.

غضروف ارتجاعی یا الاستیک Elastic cartilage

در این نوع غضروف فیبریل ها زرد رنگ هستند و این غضروف خاصیت ارتجاعی و کشسانی بیشتری از نوع قبل دارد. غضروف لاله گوش از این نوع است. در ساختار لاله گوش، اپی گلوت و شیپور استاش غضروفهای الاستیکی است که متشکل از الیاف کلاژن نوع ۲ و الیاف الاسیتیکی در ماتریکس خود می باشند. رنگ این غضروفها زرد بوده و دارای خاصیت ارتجاعی هستند که شکل اولیه خود را بعد از انجام فعالیت، دوباره پیدا می کنند. غضروفهای الاستیک در زیر میکروسکوپ مانند غضروفهای رشته ای دارای ساختار سازمان یافته نبوده ولی شبیه به غضروفهای هیالین هستند و برای مشاهده در زیر میکروسکوپ باید به آن ها رنگ های مخصوص زد. در داخل این غضروفها فضاهایی به نام لاکونا وجود دارد که سلول های تکی یا چندتایی از غضروفها را دارند. غضروف پوش یا پری کوندریوم لایه ای است که سلول های غضروفی را در خود جای داده و از دو لایه کندروبلاست و فیبروبلاست تشکیل شده است.

غضروف مفصلی