یائسگی

یائسگی (Menopause) یک وضعیت بیولوژیک طبیعی از زندگی زنان است که همه‌ی زنان از سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی آغاز می‌شود و همه‌ی زنان آن را تجربه می‌کنند و پس از 12 ماه بدون قاعدگی تشخیص داده می‌شود. یائسگی با تغییرات هورمونی در زنان و تغییرات جسمی و روانی همراه است که جنبه های مختلفی از زندگی زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد یائسگی یک مشکل سلامتی نیست و برخی آن را به عنوان زمان رهایی تجربه می‌کنند یعنی با اتمام تخمک‌گذاری در زنان ، قاعدگی نیز برای همیشه متوقف می‌شود و این اتفاق در زنان با پایان دوران باروری و پایان تولید مثل همراه است. خانم‌ها باید حتما بدانند که یائسگی، یک بیماری محسوب نمی‌شود. نکته‌ی جالب توجه این است که یائسگی لزوما در میانسالی اتفاق نمی‌افتد و ممکن است بعضی از خانم‌های جوان هم یائسه شوند. یائسگی ، نارسایی یا نقص تلقی نمی‌شود و به طور عمومی برای فرد مشکل‌ساز نمی‌باشد و یائسگی درهر زن متفاوت است. یائسگی تغییری طبیعی و لازم در زندگی است. هر فردی یائسگی را متفاوت تجربه می‌کند بسیاری از زنان پس از آن زندگی کامل و فعالی دارند و برخی دیگر با عدم مقابله با قاعدگی یا کنترل بارداری احساس آرامش دارند.

خانم‌ها با تعداد مشخصی تخمک ، متولد می‌شوند که این تخمک‌ها درون تخمدان‌ها ذخیره می‌شود. تخمدان‌ها ، موظف به تولید هورمون‌های استروژن و پروژسترون (این هورمون‌ها تنظیم تخمک گذاری و قاعدگی را برعهده دارند) می‌باشند. تخمدان‌ها هرماه تعدادی تخمک آزاد می‌کنند که این اتفاق منجربه بروز قاعدگی می‌شود؛ زمانی که تخمدان‌ها دیگر تخمکی آزاد نکنند، طبیعی است که دیگر قاعدگی رخ ندهد؛ این دوران به دوران يائسگی موسوم است. یعنی يائسگی، بخشی از پروسه افزایش سن است و شرایطی است که همه خانم‌ها در میانسالی آن را تجربه می‌کنند.
یائسگی یا Menopause، به اصطلاح توقف سیکل ماهیانه و اتمام دوران باروری می‌باشد. برخی از خانم‌ها به دلیل انجام برخی عمل‌های جراحی (مثل جراحی خارج کردن تخمدان که دراصطلاح پزشکی به آن عمل می اووفورکتومی می‌گویند و دربرخی موارد به دلیل صدمه دیدن تخمدان‌ها) پیش‌تر ازموعد مقرر یائسه می‌شوند. تخمدان‌ها هورمون هایی‌از جمله استروژن و پروژسترون تولید می‌کنند که چرخه قاعدگی را تنظیم می‌کنند جراحی برای برداشتن تخمدان‌ها باعث یائسگی فوری می‌شود و وقتی‌که دوره‌های شما متوقف می‌شود و احتمال گرگرفتگی خواهید داشت و سایرعلائم و نشانه‌های یائسگی را تجربه خواهید کرد. علائم و نشانه ها می‌توانند شدید باشند چون تغییرات هورمونی تدریجی نبوده و به طور ناگهانی به جای چندین سال رخ داده است. زمانی که يائسگی، قبل ازسن 40 سالگی اتفاق بیوفتد به آن یائسگی زودرس می‌گویند. در معاینه افرادی که دچار یائسگی زودرس هستند خشکی و اتروفی واژن مشاهده میشود. پرش پریود در دوران پیش از یائسگی امری رایج و طبیعی است. اغلب، دوره‌های قاعدگی یک ماه از بین می‌رود و دوباره برمی‌گردد، یا چندین ماه از بین می‌رود و سپس برای چند ماه دوباره سیکل‌های ماهانه شروع می‌شود. پریودها معمولاً در چرخه‌های کوتاه‌تر اتفاق می‌افتند، بنابراین به هم نزدیک‌ترهستند. اما با وجود پریودهای نامنظم، بارداری امکان پذیر است. اگر قاعدگی را رد کرده اید اما مطمئن نیستید که دوران یائسگی را شروع کرده اید، احتمال بارداری را در نظر بگیرید.

اگر بعد از یائسگی خونریزی از واژن دارید، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

جراحی که تخمدان را خارج می کند (اووفورکتومی)
جراحی که رحم شما را برمی‌دارد اما تخمدان‌ها را برداشته نمی‌شود (هیسترکتومی)

فرآیند یائسگی طبیعی

پیش یائسگی

یائسگی

بعد از یائسگی

علائم یائسگی

شدت این علایم در افراد مختلف متفاوت است. بطور کلی شامل موارد ذیل می‌باشد :

سردرد

تغییر وزن

گرگرفتگی

تعریق شبانه

احساس لرز

تغییرات واژن

بی اختیاری ادرار

بی نظمی درعادت ماهانه

خونریزی های غیر طبیعی

پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی وعروقی ، اختلالات ادراری تناسلی، تغییرات بروی پوست ومو خطرات مربوط به یائسگی هستند. زندگی بعد ازیائسگی، تفاوت زیادی با زندگی درطول سال‌های قبل از یائسگی ندارد. غذا مقوی بخورید، ورزش کنید و چکاپ‌های منظم انجام دهید و مراجعه‌ی منظم به پزشک متخصص باعث می‌شود که زودتر از مشکلات‌تان مطلع شوید و علائم را مدیریت کنید.

برخی از مواردی که علائم یائسگی را مدیریت می‌کند:

• برای جلوگیری از گرگرفتگی و کنترل آن:

از پنکه درمحل کار یا خانه‌تان استفاده کنید

هنگام گرگرفتگی نفس‌های آرام و عمیق بکشید

اگر هنوز پریود می‌شوید، از قرص‌های ضدبارداری با دُز پایین یا LD استفاده کنید

هنگامی‌که حس می‌کنید میخواهید دچار گرگرفتگی ‌شوید، لباس‌های خنک‌تر و کمتر بپوشید

چیزهایی که باعث تحریک گرگرفتگی می‌شود شناسایی و ازآنها اجتناب کنید مانند غذاهای تند یا الکل

• اگر مشکلات خواب دارید، موارد زیر را امتحان کنید:

در طول روز، چُرت نزنید

نزدیک زمان خواب‌تان ورزش نکنید

در یک اتاق تاریک، ساکت و خنک بخوابید

قبل از خواب، شیر گرم یا چای گرم بدون کافئین بنوشید

برای بهترکردن کیفیت خواب‌تان، گرگرفتگی را درمان کنید

• کاهش استرس، درست غذاخوردن و داشتن فعالیت جسمی نیز می‌تواند به هرگونه نوسانات خلقی و مشکلات خواب کمک کند. همچنین پزشک‌تان برای کمک به‌برطرف‌کردن تغییرات خلقی برای شما دارو تجویز می‌کند.

پیشگیری از یائسگی

ورزش

قطع سیگار

دوری از استرس و روحیه خراب

جلوگیری از جراحی غیرضروری روی تخمدان

نحوه کنترل علائم و عوارض ناشی از یائسگی :

لیزر درمانی

یکی از روش های درمانی مؤثر و کاربردی برای برطرف کردن مشکلات آتروفی واژن و بی‌اختیاری ادراری ، لیزر می‌باشد. متخصص زنان به دلیل آن که در پروسه لیزر درمانی از هورمون استفاده نشده است و عوارض هورمونی در پی ندارد، انجام لیزر درمانی را توصیه می کند.

استروژن واژینال

به جهت کاهش خشکی واژن ، می‌توان در قالب کرم یا دارو استروژن را مستقیماً برروی ناحیه تناسلی اعمال کرد. البته دراین روش میزان کمی استروژن تولید می‌شود که توسط بافت‌های واژن جذب می‌گردد. استروژن واژینال علاوه برخشکی واژن ، درد بروز یافته هنگام تماس جنسی را نیز تسکین می‌کند.

گاباپنتین

مصرف داروی گاباپنتین به منظور درمان تشنج و حمله‌های ناگهانی مورد تأیید قرار گرفته است؛ اما نتایج نشان داده که در کاهش گرگرفتگی پس ازیائسگی می‌تواند مؤثر واقع شود. استفاده از این دارو برای زنانی که نمی توانند تحت پروسه هورمون تراپی قرار بگیرند و کسانی که شب و درطول خواب به گرگرفتگی دچار می شوند ، انتخاب مناسبی است.

هورمون تراپی

استروژن درمانی، مؤثرترین روند در کنترل و کاهش حالت گرگرفتگی، در دوران پس از یائسگی است. اما با توجه به سوابق پزشکی فردی و خانوادگی هرشخص، پزشک میزان دوز و مدت درمان را معین می‌کند. استروژن از پوکی استخوان نیز جلوگیری می‌کند.اگر رحم سالم در بدن باقی مانده باشد ، فرد طی پروسه هورمون درمانی علاوه بر استروژن ، به پروژسترون نیز نیاز دارد.

تست‌های تشخیصی یائسگی زودرس:

سونوگرافی واژینال

آزمایشات هورمونی تخمدان

ازمایش بارداری و پرولاکتین و تست تیروئید دربی نظمی سیکل‌ها

اگر تشخیص یائسگی زودرس در شما داده شده است لازم است براساس سن ودیگرعلایم ، تست‌های دیگر توسط پزشک شما درخواست شود ازجمله : تست تیروئید ، سنجش تراکم استخوان ، بررسی کروموزوم‌های جنسی با انجام آزمایش ژنتیک و....

عوامل خطرنارسایی زودرس تخمدان:

سیگار

تغذیه نامناسب

استرس زیاد و فشارروحی

شیمی درمانی و پرتودرمانی

جراحی تخمدان و هرگونه آسیب به بافت تخمدان

علایم نارسایی غدد فوق کلیه مانند بی‌اشتهایی ، ضعف ، خستگی ، کاهش وزن ، دردهای شکمی ، تیرگی پوست و کاهش نمک بدن

سابقه شخصی یا خانوادگی بیماری‌های خود ایمنی مانند کم کاری تیروئید ، گواتر ، دیابت ، کم کاری غده فوق کلیوی ، عفونت‌های مکرر قارچی و کم کاری غدد پارا تیروئید ، سابقه خانوادگی نارسایی زودرس تخمدان

پس ازیائسگی، زنان وارد دوران یائسگی می‌شوند. زنان یائسه بیشتر در برابر بیماری‌های قلبی و پوکی استخوان آسیب پذیر هستند. دراین مدت، مهم است که به رژیم غذایی سالم ادامه دهید، فعال باشید و مطمئن شوید که کلسیم کافی برای سلامت استخوان ها دریافت می‌کنید.

تفاوت یائسگی زنان و مردان

یائسگی در زنان و اصطلاح یائسگی در مردان دو وضعیت متفاوت هستند. در زنان یائسه، تخمک گذاری به پایان می رسد و تولید هورمون در طی یک دوره نسبتاً کوتاه کاهش می یابد. در مردان، تولید تستوسترون و هورمون های دیگر طی مدت زمان زیادی کاهش می یابد و عواقب آن لزوماً در مردان مشخص نیست.

اصطلاحات دیگری برای یائسگی مردان:

• هیپوگنادیسم مردان
• کمبود آندروژن در پیری
• سندرم کمبود تستوسترون

علت یائسگی مردان

کاهش تولید تستوسترون در بدن می‌باشد که یک عامل مهم در مردانی است که مشکوک به یائسگی هستند. با این حال با افزایش سن، بدن نه تنها تستوسترون کمتری تولید می‌کند بلکه سطح هورمون دیگری به نام گلوبولین اتصال دهنده هورمون جنسی (SHBG) که تستوسترون قابل استفاده را از خون خارج می‌کند، آغاز می‌شود. مردانی که علائم مرتبط با آندروپوز یا یائسگی مردانه را تجربه می‌کنند مقدار تستوسترون موجود در خون آن ها کاهش یافته است. بنابراین، کمبود تستوسترون در بافت‌های بدن ممکن است باعث ایجاد تغییرات جسمی و احتمالاً ذهنی در فرد شود مانند نوسانات خلقی یا خستگی

آندروپوز يا یائسگی مردانه كه Late onset hypogonadism نيز گفته می‌شود يك سندرم بالينی و بيو شيميايی در مردان پا به سن گذاشته است كه با كاهش تستوسترون، بيماری‌ها و ناتوانی‌هايی مرتبط با سن و تضعيف سلامت عمومی در مردان همراه است.

علائم و نشانه های یائسگی در مردان: كاهش انرژی ، بی‌انگيزگی و عدم اعتماد به نفس، احساس غم و اندوه بی‌دلیل ، كاهش تمركز و اختلال حافظه ، اختلالات خواب ، آنمی (كم خونی) خفيف و كاهش توانایی در انجام كارها و فاكتورهای خطر برای رويداد آندروپوز در مردان مسن شامل بيماری‌های مزمن، ديابت قندی نوع 2 ، اختلال در عملكرد تيروئيد، هیپرپرولاکتینمی ، COPD، آرتریت روماتوئید، چاقی ، سندرم متابوليك ، استرس و هموکروماتوزیس و كمبود ویتامين  Dنيز ممكن است رکن اساسی در پاتوژنز اين بيماری باشد.

منابع

• یائسگی از ویکی‌پدیا
• یائسگی از دروانا
• یائسگی از دکتر دادگر
• یائسگی از پژمان‌ منش
• یائسگی از دکتر حمیدی مدنی
• یائسگی از دانشگاه علوم پزشکی

بازگشت به لیست