کهیر
کهیر که به Urticaria معروف است، حدود ۲۰ درصد از افراد را در دوره‌ای از زندگی درگیر می‌سازد. کهیر میتواند تکه‌های برجسته در اشکال و اندازه‌های مختلف باشد. شاید در یک ناحیه از بدن باشد یا در یک منطقه بزرگ پخش شود. معمولا کهیر خارش شدید دارد و گاهی اوقات احساس می‌شود که سوزش دارد. ممکن است در هر نقطه از بدن کودکان و بزرگسالان ظاهر شود. کهیر را می‌توان یک نماد بیرونی از خارج شدن مویرگ‌های زیر پوست دانست؛ این موضوع باعث می‌شود که گردش خون در سطح پوست زیاد شده و در نتیجه قسمت‌هایی از آن دچار التهاب شود. نکته مهم اینجا است که کهیر یک بیماری نیست بلکه نشانه‌ای از وجود یک مشکل یا واکنش در بدن است. خاراندن، نوشابه‌های الکلی، ورزش و فشار عاطفی ممکن است خارش آن را بدتر کند. حال که دانستیم کهیر چیست، بهتر است بدانیم که کهیر به دو نوع کهیر حاد (کوتاه مدت) و کهیر مزمن (بلند مدت) تقسیم می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که کهیر حاد در کمتر از ۲۴ ساعت بهبود می‌یابد ولی کهیر مزمن تقریبا روزانه و به مدت شش هفته اتفاق می‌افتد.
کهیر مسری نیست با این حال، اگر ناشی از عفونت زمینه‌ای باشد، آن عفونت میتواند مسری باشد.
علائم و نشانه‌های کهیر
نشانه کهیر تورم پوست است. برجستگی‌های پوستی عمدتا در نواحی مانند صورت، دست‌ها، انگشت‌ها و پاها مشاهده می‌شوند که اندازه آن‌ها میتواند در حد چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر باشد. ممکن است این برجستگی‌ها طی ۲۴ ساعت برطرف شوند و یا برجستگی جدیدی تشکیل شود.
در حالی که کهیر علائم جسمی آشکاری را به همراه دارد میتواند مشکلات عاطفی نیز ایجاد کند. این عارضه غالبا افراد را از نظر اجتماعی جدا کرده و بر عملکرد آن‌ها در محل کار و مدرسه تاثیر می‌گذارد به خصوص اگر مدت طولانی درگیر باشد.
از علائم کهیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد تاول روی پوست
- متورم شدن لب‌ها
- جوش‌های خارش‌دار برجسته، با رنگ قرمز یا رنگ پوست
- رنگ پریده شدن (در زمان فشار دادن، مرکز کهیر قرمز به رنگ سفید در می‌آید)
- کهیر معمولا به صورت ناگهانی ظاهر شده و سریعا ناپدید می‌شود.
علت‌های ایجاد کهیر
کهیر زمانی رخ می‌دهد که بدن به یک آلرژن واکنش نشان دهد. محققان عوامل بسیاری که میتواند سبب کهیر شود را شناسایی کرده‌اند. اگر ماده‌ای به نام هیستامین در بدن ترشح شود کهیر به وجود می‌آید. هیستامین و دیگر مواد شیمیایی موجب التهاب و تجمع مایع زیر سطح پوست می‌شوند که منجر به ایجاد برجستگی می‌شوند.
به چند نمونه از مهم‌ترین علت‌های بیرونی که می‌توانند باعث ایجاد کهیر شوند اشاره می‌کنیم :
- ورزش
- تزریق خون
- مواد لاتکس
- انگل روده‌ای
- تغییرات دمایی
- تماس با موی حیوانات
- گرده افشانی گیاهان
- اشعه ماوراء بنفش از یک تخت برنزه
- عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت دستگاه ادراری
- عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و هپاتیت
- برخی مواد غذایی مثل بادام زمینی، تخم‌مرغ، آجیل و صدف.
- برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها ( به ویژه پنی‌سیلین)، آسپرین، ایبوپروفن
- محرک‌های فیزیکی مانند فشار، سرما، گرما، ورزش یا قرار گرفتن در معرض آفتاب
کهیر عمدتا از مواردی که اشاره شد ایجاد می‌شود اما در موارد شدیدتر ممکن است ناشی از وضعیت خطرناک آلرژیک یعنی آنافیلاکسی یا آنژیوادم باشد.
1. آنافیلاکسی
آنافیلاکسی یا پیش دفاعی یک واکنش آلرژیک جدی و تهدید کننده حیات است که به طور ناگهانی آغاز می‌شود. آنافیلاکسی معمولا با علائمی همچون ضایعات جلدی، خارش، تورم گلو و افت فشار خون همراه است. آنافیلاکسی میتواند کل بدن را درگیر کند. این شوک میتواند منجر به واکنش‌های شدید و خطرناک تنفسی و کاهش سطح هوشیاری شود. در صورت عدم درمان احتمال مرگ وجود دارد.
در صورت مشاهده‌ی علائم زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:
- سرد شدن پوست
- تهوع و استفراغ
- تند شدن ضربان قلب
- تورم دهان، بدن، لب‌ها و گلو
2. آنژیوادم
بیماری آنژیوادم بسیار شبیه به کهیر می‌ٰباشد که بیشتر در ناحیه صورت و لب و اطراف چشم و دهان و ناحیه تناسلی اتفاق می‌افتد. با اینکه با کهیر شباهت زیادی دارد اما بافت‌های عمقی‌تری را درگیر می‌کند. همچنین ابتلای هم‌زمان به هر دو این‌ها وجود دارد. طبق گزارشات بین سال‌های ۱۹۷۹ تا ۲۰۱۰ در مجموع ۵۷۶۸ مرگ به دنبال ابتلا به آنژیوادم به ثبت رسیده است.
در صورتی که آنژیوادم خفیف باشد ممکن است به خودی خود بهبود یابد و از بین برود اما در صورت حاد بودن اپی نفرین و یا دوز بالای آنتی هیستامین تجویز می‌گردد.
کهیر حاد
کهیر حاد نتیجه واکنش آلرژیک به برخی از غذاها و داروهای خاص است که شایع‌ترین نوع کهیر می‌باشد. علائم آن کمتر از شش هفته طول می‌کشد و بلافاصله پس از حذف عامل حساسیت‌زا از بین می‌رود. کهیر حاد در نواحی گردن و صورت، انگشت‌ها و یا ناحیه تناسلی ایجاد می‌شود اما امکان درگیری هر ناحیه‌ای از بدن وجود دارد. ایجاد تورم در قسمت‌های زبان، گلو، لب و داخل شکم ممکن است منجر به تنگی نفس یا گرفتگی معده شود که در نوع خطرناک است.
چگونگی تشخیص کهیر حاد
پزشک با بررسی موارد زیر به تشخیص بیماری می‌‌پردازد:
- سابقه پزشکی
- مصرف هرگونه دارو
- زمان و مکان بروز کهیر
- محل زندگی و یا کار بیمار
- سابقه ابتلا خانوادگی
در درمان کهیر حاد مصرف آنتی هیستامین به مدت چند هفته در نظر گرفته می‌شود. آنتی هیستامین‌ها از جمله سیتریزین یا فکسوفنادین به مهار اثرات هیستامین‌ها و کاهش کهیر و خارش آن کمک می‌کنند.
کهیر مزمن
در صورتی که علائم بیش از شش هفته ادامه پیدا کند محرک منبع خارجی ندارد و باید توسط متخصص آلرژی بررسی شود. کهیر مزمن میتواند موجب ناراحتی شدید، رنج و احتمالا افسردگی شود.
در چنین شرایطی تست های زیر تجویز می‌شود:
- تست عملکرد کبد
- بررسی عملکرد تیروئید
- آزمایش مدفوع و بررسی انگل
- آزمایش خون به منظور بررسی کم خونی
کهیر در بارداری
بیشتر خانم‌ها در بارداری کهیر را تجربه می‌کنند به ویژه در سه ماه آخر حاملگی. دلیل بروز کهیر در بارداری هنوز به صورت دقیق مشخص نشده است اما طبق نظرات معمولا زنان باردار به دلیل خشک شدن و کشیدگی پوست که با رشد جنین رخ می‌دهد ممکن است دچار کهیر شوند.
خوشبختانه همه موارد کهیر در بارداری جدی نیست با این حال در برخی موارد عوارض جدی داشته باشد بنابراین در صورت مشاهده علائم به ویژه در ناحیه تناسلی به پزشک مراجعه کنید.
کهیر فیزیکی
اختلالی است که در آن کهیرها در اثر گرما، سرما، فشار وارده بر پوست، ورزش، لرزش و نور خورشید تحریک می‌شوند.
مالش یا خاراندن: مشخصه آن جوش زدن سریع بعد از خاراندن متوسط، نوازش ملایم است.
فشار یا انقباض: فشار طولانی به مدت ۶ الی ۸ ساعت بعد از فشار سبب تورم و قرمزی می‌شود.
قرارگیری در نور خورشید: کهیر خورشید ممکن است بعد از چند دقیقه در معرض نور خورشید بودن رخ دهد.
درمان بیماری کهیر
استروئیدهای خوراکی می‌توانند در کوتاه مدت به موارد شدید کهیر کمک کنند. اما برای موارد طولانی مدت این بیماری مناسب نیستند.
درمان‌های زیر برای درمان کهیر وجود دارند:
- مونته‌لوکاست
- اشعه ماوراء بنفش
- آنتی بیوتیک‌های ضد قارچ
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن
روش‌های درمانی موضعی کهیر به وفور در دسترس هستند اما عموما مفید نیستند. آن‌ها شامل کرم‌ها و لوسیون‌هایی هستند که به کاهش خارش کمک می‌کنند. بسیاری از این داروهای موضعی نیازی به نسخه ندارند. کرم‌های حاوی کورتیزون در کنترل خارش مفید نیستند. استفاده از کمپرس یخ برای تسکین خارش کمک می‌کند.
جلوگیری از کهیر
می‌توانید با انجام موارد زیر تا حدودی از ابتلا شدن به کهیر دور باشید:
- دوری از استرس
- عدم مصرف برخی داروها
- انتخاب برخی صابون‌های ملایم
- از قرار گرفتن در برابر تغییرات شدید دمایی خودداری کنید.
- قرار گرفتن در معرض آلرژن‌های موجود در هوا را کاهش دهید.
- لباس‌های گشاد و سبک بپوشید.
- مرتب استحمام کنید.
- از خارش مداوم پوست خودداری کنید.
عدم استفاده از برخی مواد غذایی نیز میتواند مفید باشد. مانند:
- ماهی
- اسفناج
- ماست
- شکلات
- توت‌فرنگی
- گوجه‌فرنگی
- تخم‌مرغ
- گندم
- آجیل
- نوشابه
- چیپس و پفک
همچنین استفاده از برخی مواد غذایی و مکمل ها میتواند علائم کهیر را کاهش دهد یا حتی از بین ببرد مانند:
- نان و برنج
- پاستا
- بیشتر سبزیجات
- محصولات لبنی غیر از پنیر و ماست
- سیر خام
- سیب زمینی
- زردچوبه
منابع