سکته مغزی
مغز پیچیده‌ترین عضو بدن است که به صورت یک توده بافت عصبی در انتهای قدامی یک موجود زنده است و پاسخ‌های حرکتی و اطلاعات حسی را هدایت می‌کند. کوچک‌ترین اختلال در کار مغز می‌تواند مشکلات زیادی را به همراه داشته باشد.
سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که خون‌رسانی بخشی از مغز با اختلال مواجه شده و مواد غذایی و اکسیژن به سلول‌های مغزی نمی‌رسد و چند دقیقه طول می‌کشد تا سلول‌های مغزی دچار اختلال برگشت ناپذیر شده و عملکرد خود را از دست می‌دهند.
انواع سکته مغزی
سه نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد :
- ایسکمیک
- هموراژیک
- ایسکمی مغزی گذرا
سکته مغزی ایسکمیک : سکته مغزی ایسکمیک شایع‌ترین نوع سکته مغزی است و حدود 87 درصد از سکته‌ها از این نوع هستند. در این نوع به دلیل لخته شدن خون، جریان خون شریانی قسمتی از مغز که وظیفه تامین مواد غذایی و اکسیژن را به عهده دارد دچار انسداد میشود.
سکته مغزی هموراژیک : سکته مغزی هموراژیک که مرگ ناگهانی بافت مغزی است، هنگامی اتفاق می‌افتد که عروق خونی مغز دچار پارگی شده و خون خارج شده باعث وارد شدن فشار به سلول‌های مغزی شده و به آن‌ها آسیب می‌زند.
ایسکمی مغزی گذرا : ایسکمی مغزی گذرا که به آن سکته ناقص نیز گفته میشود زمانی اتفاق می‌افتد که خون‌رسانی به مغز برای زمان کوتاهی مسدود میشود که ممکن است دلیل آن تجمع رسوبات چربی در رگهای خونی باشد. ایسکمی مغزی گذرا می‌تواند نشان دهنده احتمال وقوع سکته کامل در آینده باشد.
علائم سکته مغزی
احساس بی‌حسی یا فلجی در صورت : در هنگام وقوع سکته مغزی ممکن است فرد نتواند لبخند بزند یا صورت و چشم و دهنش از یک طرف افتاده باشد.
ضعف و ناتوانی در بازوها و پاها : فرد مشکوک به سکته مغزی ممکن است در پاهای خود احساس ضعف کند و نتواند آن‌ها را تکان دهد یا هنگام راه رفتن تعادلش بهم بخورد یا قادر نباشد هر دو دست خود را بلند کند.
مشکل در گفتار و درک صحبت دیگران : در افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند مشکل در صحبت کردن یا گفتار درهم و نامفهوم و ناتوانی در درک آن چه دیگران می‌گویند دیده میشود.
سردرد : سردرد شدید و ناگهانی از علائم سکته مغزی است که معمولا با سرگیجه و تهوع همراه است.
دلایل ابتلا به سکته مغزی
فشارخون بالا : فشارخون بالا مهم‌ترین عامل سکته مغزی است. فشارخون بالاتر از 14 روی 9 فشارخون بالا محسوب میشود و باید به طور مرتب چک شود. این شرایط نشان دهنده پمپاژ سخت قلب است و در گذر زمان احتمال سکته مغزی را افزایش می‌دهد.کلسترول بالا : اگر سطح کلسترول در خون بالا رود، خون به مغز نمی‌رسد و منجر به قرار گرفتن در معرض سکته مغزی میشود.
چاقی : چاقی و اضافه وزن و متناسب نبودن اندام به طور جدی خطر بروز سکته مغزی را به همراه دارد.
دیابت : افراد دیابتی مدت زمان زیادی قندخون کنترل نشده نسبت به افراد غیر دیابتی دارند و این شرایط ریسک سکته مغزی در افراد دیابتی را بالاتر می‌برد.
الکل : مشروبات الکلی چسبندگی پلاکتی را زیاد می‌کند و خطر سکته مغزی را بالا می‌برد.
سیگار کشیدن : مصرف دخانیات و سیگار کشیدن خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
استفاده زیاد از نمک و چربی‌ها : مصرف غذا‌هایی که چربی اشباع و نمک فراوان دارند خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهند.
سابقه خانوادگی : اگر در اقوام و خانواده شما سابقه سکته مغزی وجود دارد احتمال ابتلا به سکته مغزی در شما بیشتر است و شما باید این اطلاعات را در اختیار پزشک خود قرار دهید.
جنسیت : مردان بیشتر از زنان در معرض خطر سکته مغزی قرار دارند.
تشخیص سکته مغزی
از دست ندادن زمان در تشخیص و درمان سکته مغزی بسیار ضروری می‌باشد و برای درمان آن هر ثانیه مهم است زیرا وقتی اکسیژن به مغز نمی‌رسد سلول‌های مغز به سرعت شروع به مردن می‌کنند.
وقنی بیمار با علائم سکته مغزی وارد اورژانس میشود در مرحله اول باید تشخیص داده شود که سکته از کدام نوع است.
سی تی اسکن به پزشک کمک می‌کند تا متوجه شود که سکته بر اثر پارگی رگهای خونی است یا مسدود شدن آن‌ها سبب بروز سکته شده است.
معاینه : پزشک برخی از معاینات مانند بررسی فشارخون و گوش دادن به صداهای قلبی را انجام داده و سیستم عصبی را از طریق نوار عصب معاینه می‌کند.
سی تی اسکن : با تابش اشعه ایکس در سی تی اسکن تصاویر با جزئیات بالا ثبت میشود که می‌تواند تومور، سکته ایسکمیک و وجود خونریزی در مغز را نشان می‌دهد.
ام‌آرآی : از تصویر برداری به روش ام‌آرآی برای ثبت تصاویر با جزئیات دقیق از مغز استفاده میشود.
برای تشخیص سکته مغزی از برخی روش‌های دیگر مانند آزمایش خون، سربرال آنژیوگرافی، اکوکاردیوگرافی و سونوگرافی عرق کاروتید استفاده میشود.
راه‌های درمان سکته مغزی
درمان سکته مغزی ایسکمیک
تا الان فقط یک دارو به نام tpa که فعال کننده بافتی پلاسمینوژن است برای درمان سکته مغزی ایسکمیک توصیه شده است. این دارو اگر در زمان مناسب تزریق شود لخته خون را برطرف کرده و سبب جریان مجدد خون میشود.
درمان با جراحی
در برخی موارد برای رفع لخته خون از دستگاه آنژیوگرافی برای بررسی رگهای مسدود استفاده می‌کنند و سپس یک فنر به نام استنت را برای رفع مسدودیت به کار می‌برند و لخته خون را خارج می‌سازند.
درمان سکته مغزی هموراژیک
در درمان این نوع از سکته مغزی پزشکان از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنند تا فشار داخل مغز را کاهش دهند و خونریزی را کنترل کنند. همچنین توسط کویل گذاری یا کلیپس از طریق ران آنوریسم‌های مغزی را مسدود می‌کنند.
منابع :
