بواسیر
یکی از رایج‌ترین بیماری‌های نشیمنگاهی در جهان بواسیر است که افراد زیادی را به خود گرفتار کرده است. بواسیر یا هموروئید بالشتک‌های عروقی طبیعی موجود در کانال مقعد می‌باشند که نقش بسزایی را در عمل دفع ایفا می‌کنند. در صورت وارد شدن فشار یا یبوست شدید سیاهرگ‌ها پاره شده و آسیب می‌بینند، در نتیجه خونریزی کرده و متورم می‌شوند و باعث ایجاد این بیماری می‌شوند. به طور کلی بواسیر به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل خونریزی مقعدی شناخته می‌شود. بسیاری از مردم در مرحله‌ای از زندگی خود دچار بواسیر می‌شوند که گاهی با درد همراه می‌باشد اما معمولا بیماری خطرناکی محسوب نمی‌شود و ممکن است در طی چند هفته اول از بین برود. احتمال وجود دارد که فرد سالیان متمادی مبتلا به بیماری بواسیر یا هموروئید باشد اما تنها با ایجاد خونریزی پی به بیماری خود ببرد.
در کل دو نوع بواسیر داریم؛ بواسیر داخلی و خارجی.
بواسیر داخلی معمولا همراه با خونریزی مقعدی و بی‌درد است.
بواسیر خارجی ممکن است علائم کم‌تری داشته باشد یا اگر ترومبوز باشد همراه با درد و تورم در ناحیه مقعد خواهد بود. بواسیر خارجی شایع‌ترین و مشکل آفرین‌ترین است و باعث درد، خارش شدید و مشکل در نشستن می‌شود.
هموروئید بر حسب شدت التهاب‌ها و شدت تورم رگ‌ها و بافت‌های اطراف مقعد هم می‌تواند دسته‌بندی شود. این تقسیم‌بندی به شرح زیر است:
بواسیر درجه1: نوع خفیف از این بیماری است که هیچ‌گونه علائم خارجی ندارد و فقط ممکن است کمی خونریزی داشته باشد.
بواسیر درجه2: این نوع جزئی است که فقط در حین دفع مدفوع بیرون‌زدگی‌های جزئی دارد و خود به خود به درون مقعد باز می‌گردد.
بواسیر درجه3: در این درجه بیرون‌زدگی‌های اطراف مقعد را می‌توان با دست به داخل بازگرداند.
بواسیر درجه4: پیشرفته‌ترین نوع بواسیر است که بیرون‌زدگی‌های شدید در اطراف مقعد دیده می‌شود و به عمل جراحی نیاز دارد. به این حالت بواسیر خونی گفته می‌شود.
علائم بواسیر
- توده یا برآمدگی دردناک در اطراف مقعد
- خونریزی (قرمز روشن) بدون درد
- احساس اجابت مزاج ناقص
- تورم در اطراف مقعد
- حرکات دردناک روده
- خارش و سوزش
- نشت مدفوع
- مدفوع خونی
وجود این علائم شاید نگران کننده به نظر برسد اما جای نگرانی نیست و خطری جدی شما را تهدید نمی‌کند.
علت ایجاد بواسیر
دلایل مختلفی در ایجاد این بیماری نقش دارد که عبارتد از :
- اسهال
- ژنتیک
- بارداری
- اضافه وزن
- افزایش سن
- بیماری کبدی
- یبوست مزمن
- سرطان کولون
- آمیزش مقعدی
- سرفه‌های مزمن
- سرطان روده بزرگ
- ایستادن به مدت زیاد
- سابقه جراحی ناحیه رکتوم
- رژیم‌هایی با مصرف فیبر پائین
- قرار گرفتن طولانی مدت به حالت دفع
- استفاده از نوشیدنی‌های الکلی و عدم مصرف آب کافی
تشخیص بواسیر
اگر فردی علائم ذکر شده را داشته باشد باید در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کند. ممکن است معاینه بصری مقعد برای تشخیص بواسیر کافی باشد. اما گاهی برای تشخیص بهتر ممکن است به معاینه رکتال دیجیتال نیز نیاز باشد. در طول این معاینه، پزشک انگشت خود را به داخل مقعد وارد نموده و ممکن است در صورت حس کردن هرگونه رشد غیر طبیعی، آزمایش اضافی به نام سیگموئیدوسکوپی و آنوسکوپ را دستور دهد.
سیگموئیدوسکوپی آزمایشی است که قسمت تحتانی روده بزرگ را بررسی می‌کند. در طی انجام این آزمایش پزشک از شما می‌خواهد که به پهلو روی تخت بخوابید. سپس لوله نازک و کوچکی را به آرامی در داخل مقعد قرار می‌دهد. این لوله هوای داخل روده را پاکسازی می‌کند و باعث بهتر دیده شدن داخل روده می‌شود. ممکن است طی انجام این آزمایش احساس نفخ کنید یا حس کنید باید به دستشویی بروید. از این آزمایش برای تشخیص سرطان روده نیز استفاده می‌کنند.
در طی آزمایشات بررسی داخل رکتوم، یک دوربین کوچک همراه با فیبر نوری داخل یک لوله کوچک قرار گرفته و سپس به داخل راست روده هدایت می‌شود. و به وسیله آن می‌توان داخل رکتوم را مشاهده کرد.
درمان بواسیر
پس از انجام معاینه و تشخیص بواسیر و نوع آن، پزشک معالج مناسب‌ترین روش درمانی را پیشنهاد می‌کند. انتخاب روش درمان بسته به نوع بواسیری که به آن مبتلا هستید و همچنین شدت پیشرفت بیماری دارد.
درمانهای بواسیر عبارتند از:
- رابر بند: پزشک در اطراف توده هموروئيد باند لاستیکی قرار می‌دهد که باعث قطع گردش خون در آن منطقه می‌شود و در نتیجه بواسیر کوچک می‌شود. دقت کنید که این روش فقط توسط پزشک متخصص باید انجام شود.
- اسکلروتراپی: مایعی به توده‌های بواسیر تزریق می‌شود تا آن‌ها را منقبض کند.
- درمان با لیزر: در این روش اشعه لیزر بر روی بافت‌های آسیب دیده تابانده می‌شود. قدرت اشعه‌ی لیزر می‌تواند بدون کوچک‌ترین آسیبی به بافت‌های سالم همجوار، به ترمیم بافت‌های آسیب دیده کمک کند و با تبخیر بافت‌های آسیب دیده و مسدود سازی عروق خونی توسط گرمای اشعه لیزر، بواسیر را در کوتاه‌ترین زمان ممکن بدون خونریزی و درد درمان می‌کند.
- درمان دارویی: استفاده از پماد‌های پراموکسین، هیدروکورتیزون، نیتروگلیسیرین، ام جی، لیدوکائین و داروهای آنتی هموروئيد، روهمورین، قرص‌های مسکن و مکملهای فیبر.
- الکتروتراپی: یک جریان الکتریکی ملایم به بواسیر اعمال می‌شود تا آن‌ها منقبض و کوچک شوند.
- انعقاد مادون قرمز: یک نور مادون قرمز برای قطع جریان خون به توده‌های هموروئيد استفاده می‌شود. در این روش فقط محل مورد نظر را بی‌حس می‌کنند.
- هموروئیدوپکسی منگنه‌دار: بواسیر به داخل مقعد منگنه می‌شوند.
- بستن شریان هموروئیدی: برای بستن شریان و قطع خون‌رسانی به آن منطقه از بخیه استفاده می‌شود.
- عمل جراحی یا هموروئیدکتومی: اگر هیچ روشی برای درمان بواسیر موثر نباشد، برای برداشتن بواسیر جراحی انجام می‌گیرد. به عمل جراحی بواسیر روش هموروئيدکتومی نیز گفته می شود. در این روش با بیهوشی کامل توده‌های بواسیر بریده و برداشته می‌شود.
درمانهای خانگی
اگر می‌خواهید درمان خانگی بواسیر را شروع کنید باید به دو نقطه مهم توجه کنید:
- متخصص علائم و نشانه‌های بیماری را بررسی کرده و نوع هموروئید را تشخیص داده است.
- بیماری بواسیر در مرحله ابتدایی باشد و علائم و نشانه‌های آن خفیف و جزئی باشد.
در چنین حالتی روش‌های درمان خانگی می‌توانند موثر باشند. در ادامه به روش‌های مختلف برای درمان سریع درد بواسیر اشاره کرده‌ایم که عبارتند از:
- از یبوست جلوگیری کنید.
- از نرم کننده مدفوع استفاده کنید.
- از مکملهای فیبر دار استفاده کنید.
- بر روی ناحیه مورد نظر وازلین بمالید.
- محل مورد نظر را تمیز و خشک نگه دارید.
- برای کمک به کاهش تورم، یک بسته یخ یا کمپرس سرد استفاده کنید.
- ژل آلوئه‌ورا برای بهبود زخم و کاهش عفونت بسیار موثر است. این ژل را می‌توانید به طور مستقیم بر روی هموروئيد خود بمالید.
- از غذاهای گیاهی، سبزیجات، میوه‌ها، آجیل، انواع دانه‌ها، نخود و حبوبات که سرشار از فیبر هستند استفاده کنید.
- آب بنوشید. آب باعث راحت‌تر دفع کردن مدفوع می‌شود و روده‌ها انقباضات کم‌تری پیدا می‌کنند.
- ورزش کنید. فعالیت‌های فیزیکی مثل نیم ساعت پیاده‌روی در روز یا انجام حرکات مخصوص بواسیر باعث افزایش گردش خون در روده‌ها می‌شود.
- به مدت 15 دقیقه چند بار در روز در آب ولرم بنشینید. این روش به کاهش تورم و آرام شدن ماهیچه‌ی اسفنکتر کمک می‌کند.
راه‌های پیشگیری از بواسیر
برای پیشگیری از بواسیر راه‌های مختلفی وجود دارد. هنگامی که مدفوع سفت نباشد خطر مبتلا شدن به این بیماری به شدت کاهش می‌یابد. علاوه بر این مورد روش‌های دیگری نیز وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
- غذای سالم بخورید.
- از مصرف دخانیات خودداری کنید.
- تغذیه: مصرف غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه، سبزیجات و همچنین غلات کامل باعث نرم شدن مدفوع و در نتیجه پیشگیری از بواسیر می‌شود.
- خودداری از فشار زیاد: هنگام دفع مدفوع، فشار زیادی به خود وارد نکنید؛ زیرا باعث وارد شدن فشار به رگ‌های راست روده می‌شود.
- فعالیت بدنی: نشستن یا ایستادن بلند مدت باعث وارد شدن فشار زیاد به رگ‌ها می‌شود و در نتیجه ایجاد بواسیر می‌شود. همچنین در صورت داشتن اضافه وزن خطر مبتلا شدن دو برابر می‌شود.
- نوشیدن آب: سعی کنید روزی 8لیوان آب مصرف کنید.
- رابطه‌ی مقعدی: از برقراری رابطه جنسی مقعدی جدا خودداری نمایید.
عوارض بواسیر
عارضه‌های ناشی از این بیماری بسیار نادر است؛ اما به طور کلی می‌تواند مشکلاتی از قبیل موارد زیر را ایجاد کند:
- کم‌خونی و فقر آهن ناشی از خونریزی
- لخته شدن خون در ورید متورم
- ایجاد اختلال در زندگی روزمره
- التهاب و عفونت هموروئید
- بی اختیاری مدفوع
- خونریزی شدید
منابع: