بلوغ
بلوغ به معنای نوجوانی، بزرگ شدن، رشد کردن و رسیدن به تکامل جنسی و جسمی است. بلوغ زمانی شروع می‌شود که بدن فرد به سمت بزرگسالی تغییر می‌کند و تغییرات بزرگی در نوجوانان ایجاد می‌کند که در نهایت با بلوغ کامل بدن به پایان می‌رسد. این اتفاق با ترشح هورمون‌های جنسی تستوسترون و استروژن در بدن روی می‌دهد که احساسات و بدن شما را از حالت بچگانه به حالت بزرگسالی تغییر می‌دهد. این تغییرات در دختران معمولا بین سنین ۹ تا ۱۱ سالگی با بزرگ شدن پستان‌ها و شروع قاعدگی و در پسران معمولا در ۱۱ تا ۱۵ سالگی با بزرگ شدن بیضه‌ها، بم شدن صدا و رشد موهای صورت رخ می‌دهد.
دوران بلوغ چه از لحاظ جسمی و چه از لحاظ احساسی پر تنش‌ترین زمان زندگی هر فرد محسوب می‌شود. زیرا کودک کم توان دیروز، حالا احساس قدرت می‌کند و خود را بزرگ می‌بیند. او هر روز احساس‌های جدیدی را تجربه می‌کند و دوست دارد مستقل‌تر بشود. این در حالی است که امکان دارد والدینش جلوی استقلال اورا بگیرند و همین امر باعث ایجاد خشم و پرخاشگری در او می‌شود. والدین باید سطح اطلاعات و آگاهی‌های خودشان را نسبت به سوال بلوغ چیست و چه تغییراتی در نوجوان ایجاد می‌کند بالا ببرند. تغییرات روانی و چالش‌های زمان بلوغ در صورت پایان نیافتن در زمان طبیعی مشکلات زیادی را در زندگی فرد ایجاد می‌کنند. کافیست نوجوانی علائم اعتماد به نفس پایین هم داشته باشد همین مساله باعث گوشه‌گیری و منزوی شدن نوجوان می‌شود.
بلوغ از کجا می‌آید؟
زمانی که انسان به سن خاصی می‌رسد، مغز شروع به ترشح یک هورمون به نام آزاد کننده گنادوتروپین می‌کند. تغییرات جسمی بدن در دوران بلوغ، دقیقا به خاطر ترشح این هورمون است. هنگامی که گنادوتروپین به غده هیپوفیز می‌رسد، این غده دو هورمون بلوغ دیگر را در جریان خون ترشح می‌کند: هورمون لوتئینیزه کننده و هورمون محرک فولیکول.
در زمان بلوغ غدد فوق کلیوی هورمون‌هایی ترشح می‌کنند که باعث افزایش عرق، بوی بدن، جوش صورت و رشد موهای زیر بغل و شرمگاهی می‌شوند. این فرایند را مراحل رشد بافت خارجی غده فوق کلیوی می‌نامند.
بلوغ باعث موارد زیر می‌شود:
- تغییرات جسمی: این تغییرات باعث رشد پستان‌ها در دخترها و بزرگ شدن آلت تناسلی در پسرها و سریع‌تر شدن رشد قد می‌شود.
- تغییرات روانی: این تغییرات باعث دستپاچگی، دمدمی مزاج و پرخاشگر شدن نوجوانان می‌شود.
- تغییرات رفتاری: این تغییرات می‌توانند باعث رفتارهای جدید و خطرناکی از قبیل استعمال دخانیات، مصرف مشروبات الکلی و داشتن روابط جنسی پرخطر و زودتر از موعد از خود نوجوانان شوند.
بلوغ در دختران
در دوران بلوغ تغییرات اختصاصی در دختران ایجاد می‌شود که عبارتند از:
- اضافه وزن
- شروع دوره‌های قاعدگی
- ترشحات واژنی سفید یا بی‌رنگ
- رشد کردن و بزرگ‌تر شدن سینه‌ها
- پهن‌تر شدن باسن و ایجاد فرم منحنی در بدن
- ضخیم‌تر و فرفری شدن موهای ناحیه تناسلی
- در دوران بلوغ دختران سالانه 5 الی 7.5 سانتی متر رشد خواهند کرد.
عادت ماهانه در حدود هر یک ماه (۲۸ تا ۳۲ روز) اتفاق می‌افتد. امکان دارد که این عادت در اوایل منظم نباشد و یک دختر هر دوماه یک بار یا دو بار در یک ماه پریود شود، جای نگرانی نیست و پس از مدتی منظم می‌شود. دخترها در طی هر عادت ماهانه ممکن است دمدمی‌مزاج یا احساساتی شوند و احساس متورم شدن بدن خود را داشته باشند.
بلوغ در پسرها
- بم شدن صدا
- تورم در نوک سینه‌ها
- عضلانی‌تر شدن بدن
- رشد ۷ الی ۸ سانتی متری قد
- رشد مو روی صورت، سینه و پشت
- بزرگ‌تر شدن آلت تناسلی و بیضه‌ها
- رویاهای مرطوب (انزال غیر ارادی مایع منی در هنگام خواب)
تاثیر بلوغ روی احساسات
بلوغ یکی از گیج کننده‌ترین دوران زندگی انسان است. گاهی فرد احساس می‌کند هیچ کنترلی روی احساسات خود ندارد طوری که شاید در یک لحظه احساس خوشبخت‌ترین انسان دنیا را داشته باشد و لحظه‌ی دیگر خود را در قعر بدبختی ببیند.
یافتن فعالیت‌های سالم و سرگرم کننده و صحبت کردن با والدین یا بزرگترها به شما کمک می‌کند تا با استرس و احساسات خود مقابله کنید و انرژی اضافی را آزاد کنید.
اگر برای شروع گفتگو با بزرگترها مشکل دارید، موارد زیر به شما کمک می‌کند:
- به سوالاتی که می‌خواهید بپرسید فکر کنید و ابتدا آن‌ها را یادداشت کنید.
- به والدین و بزرگترهای خود نشان دهید که انتظار دارید با تمام تمرکز به حرف‌های شما گوش دهند.
- تا جایی که می‌توانید واضح باشید و سعی کنید در مورد آنچه می‌خواهید بدانید باز و صادق باشید.
- اگر از پرسیدن سوالاتی در مورد بدن یا سلامت جنسی خود معذب هستید می‌توانید از طریق پیام این کار را انجام دهید.
بلوغ زودرس
زمانی که مکانیسم بلوغ از سن طبیعی خود زودتر آغاز شود صحبت از بلوغ زودرس به میان می‌آید. در بلوغ جنسی زودرس فاکتورهای جنسی بیش از حد طبیعی و با سرعت بیش‌تری دچار تغییرات می‌شوند و زودتر رشد پیدا می‌کنند. همچنین بلوغ زودرس در دخترها شایع‌تر از پسرها می‌باشد.
از علائم رایج بلوغ زودرس می‌توان به ظاهر شدن موهای ناحیه تناسلی و بوی بد بدن اشاره کرد. دو نوع بلوغ زودرس وجود دارد: بلوغ زودرس حقیقی یا مرکزی و بلوغ زودرس کاذب یا محیطی.
بلوغ زودرس حقیقتا زمانی اتفاق می‌افتد که تحریکات هورمونی از راه مغز فعال گردد و بر اندام‌های تناسلی اثر بگذارد. در بلوغ زودرس کاذب برخی از ترکیبات محیطی باعث اختلال غدد می‌شوند و برخی از تظاهرات بدون ایجاد سایر علایم اتفاق می‌افتد. این علائم می‌تواند بزرگی پستان به تنهایی، ظهور موهای جنسی و گاه بروز قاعدگی بدون سایر شواهد تکامل جنسی باشد.
بلوغ دیررس
در دختران، بلوغ دیررس به رشد سینه‌ها اشاره می‌کند که تا سن ۱۳ سالگی شروع نمی‌شود یا قاعدگی‌ها در سن ۱۶ سالگی شروع نمی‌شود. در پسرها، به بزرگ شدن بیضه‌ها اشاره دارد که تا سن ۱۴ سالگی بزرگ نشده است. بلوغ دیررس معمولا دلیلی برای نگرانی نیست.
نگرانی‌های مادران و پدران در مورد بلوغ جنسی و جسمی
در دوران بلوغ برخی والدین با فرزندانشان مشکل پیدا می‌کنند، به همین دلیل مشکلات میان والدین و فرزندانشان بیشتر می‌شود مانند یکی به دو کردن که باعث کمرنگ‌تر شدن صمیمیت آن‌ها می‌شود. در این دوران که شکل‌گیری هویت نوجوانان است، رابطه فرزندان با والدین کم می‌شود اما پس از گذراندن این دوره رابطه‌ای بهتر و عادلانه‌تر بین والدین و نوجوانان شکل می‌گیرد.
هر کدام از والدین رفتار و واکنش مختلفی در برخود با بلوغ نوجوانان نشان می‌دهند که در ادامه به معرفی رفتارهای انواع والدین می‌پردازیم.
والدین مقتدر
این نوع والدین در رفتار با فرزندشان قانون‌های مختص خود را دارند و قاطع رفتار می‌کنند. البته در کنار این رفتار با فرزندانشان گرم و صمیمی هستند که اغلب دوران بلوغ فرزندشان را موفق‌تر پشت سر می‌گذارند.
والدین مستبد
این والدین متاسفانه هیچ‌گونه محبتی به فرزندشان ندارند و در زندگی قانون‌های سختی دارند، بنابراین اغلب در ارتباط با فرزندشان دچار مشکل می‌شوند.
والدین سهل‌انگار
این والدین اغلب نمی‌توانند با فرزند خود ارتباط خوبی داشته باشند زیرا دچار مشکلات هیجانی و رفتاری بیش‌تری هستند.
چند توصیه برای والدین
- انعطاف پذیر باشید.
- همه چیز را جدی نگیرید.
- با تغییرات بلوغ آشنا شوید.
- عملکرد جنسی را آموزش دهید.
- از دانش و آگاهی برخوردار باشید.
- بیش از حد تحت تاثیر نوجوان قرار نگیرند.
- با رفع تبعیض ریشه حسادت را بخشکانید.
- برای بروز اختلاف نظرها آمادگی داشته باشید.
- مشاور خوب و قابل اعتمادی برای نوجوان باشید.
- عزت نفس نوجوانان را با برخورد احترام آمیز افزایش دهید.
کلام آخر
بلوغ یک دوره بسیار مهم در زندگی هر فرد محسوب می‌شود. شناخت علائم جسمی و احساسی این دوران، به نوجوانان کمک می‌کند تا به بهترین شکل، بلوغ را پشت سر بگذارند.
منابع:
